عرضه و تقاضا در بورس | عرضه و تقاضا چیست؟

روانشناسی عرضه و تقاضا در بورس به تاثیرات احساسات و تصمیمات گروهی سرمایه‌گذاران بر رفتار بازار اشاره دارد. در بسیاری از مواقع، تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران بر اساس عواطفی چون ترس، طمع، هیجان و امید صورت می‌گیرد که این احساسات می‌توانند تأثیرات قابل توجهی بر میزان عرضه و تقاضا و در نتیجه قیمت سهام بگذارند.

۱. طمع و ایجاد تقاضای بالا

• وقتی قیمت یک سهم در حال افزایش است، سرمایه‌گذاران بیشتری به خرید آن علاقه‌مند می‌شوند، چرا که فکر می‌کنند روند صعودی ادامه خواهد داشت و آن‌ها می‌توانند با خرید سهم به سود برسند. این پدیده که به آن طمع یا FOMO (ترس از دست دادن فرصت) می‌گویند، موجب افزایش تقاضا می‌شود و قیمت سهم را بالا می‌برد.
• این افزایش تقاضا اغلب منجر به شکل‌گیری حباب قیمتی می‌شود، به‌طوری که قیمت سهم بالاتر از ارزش واقعی آن رشد می‌کند. در این شرایط، سهامداران اغلب بر اساس احساسات و به امید سودهای بالا وارد بازار می‌شوند و ارزش واقعی سهم را در نظر نمی‌گیرند.

۲. ترس و فشار فروش

• ترس یکی از قوی‌ترین احساسات در بازارهای مالی است. هنگامی که قیمت سهمی شروع به کاهش می‌کند یا اخبار منفی منتشر می‌شود، سرمایه‌گذاران از ترس از دست دادن دارایی خود شروع به فروش سهم می‌کنند. این رفتار، عرضه را افزایش داده و فشار فروش بر قیمت سهم وارد می‌کند که در نتیجه باعث کاهش بیشتر قیمت می‌شود.
• این کاهش قیمت و افزایش ترس می‌تواند به یک چرخه نزولی منجر شود که به آن فروش وحشت‌زده یا Panic Selling می‌گویند. در این حالت، سرمایه‌گذاران بدون تحلیل دقیق، فقط برای جلوگیری از زیان بیشتر، سهام خود را می‌فروشند.

۳. اثر توده‌ای (Herding)

• در بسیاری از مواقع، سرمایه‌گذاران رفتار دیگران را الگو قرار می‌دهند و دنباله‌رو جمع می‌شوند. این پدیده که به آن اثر توده‌ای یا رفتار گله‌ای می‌گویند، باعث می‌شود افراد به‌صورت گروهی به خرید یا فروش سهام بپردازند، بدون اینکه بررسی دقیقی از وضعیت سهم داشته باشند.
• اثر توده‌ای می‌تواند در زمان‌های رونق یا رکود بازار تقویت شود و قیمت‌ها را به شدت بالا یا پایین ببرد. این رفتار باعث شکل‌گیری نوسانات شدید در بازار می‌شود و به عرضه و تقاضا جهت می‌دهد.

۴. خوش‌بینی و بدبینی (سرمایه‌گذاران احساسی)

• خوش‌بینی سرمایه‌گذاران نسبت به آینده‌ی بازار یا سهم می‌تواند تقاضا را افزایش دهد. به‌عنوان مثال، وقتی سرمایه‌گذاران به عملکرد شرکت امیدوارند یا اخبار خوبی از آن می‌شنوند، خرید سهام آن شرکت افزایش می‌یابد.
• برعکس، بدبینی باعث افزایش عرضه می‌شود؛ مثلاً اگر خبر منفی یا پیش‌بینی‌های ناامیدکننده‌ای در مورد شرکت وجود داشته باشد، فروش سهام توسط سرمایه‌گذاران افزایش پیدا می‌کند.

۵. اشتیاق به سودهای سریع

• بسیاری از سرمایه‌گذاران به دنبال سودهای کوتاه‌مدت و سریع هستند. این نوع سرمایه‌گذاران معمولاً در زمان‌های افزایش قیمت وارد بازار می‌شوند و در اولین نشانه از کاهش قیمت، سهام خود را می‌فروشند. این رفتار اشتیاق به سود سریع می‌تواند باعث نوسانات بالای قیمت و افزایش و کاهش ناگهانی عرضه و تقاضا شود.

۶. ثبات یا عدم قطعیت (ریسک‌پذیری و ریسک‌گریزی)

• در شرایطی که بازار از ثبات برخوردار است و اقتصاد نیز عملکرد خوبی دارد، ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاران بیشتر می‌شود و این می‌تواند منجر به افزایش تقاضا شود. در مقابل، در زمان‌های عدم قطعیت (مانند بحران‌های اقتصادی یا رویدادهای غیرمنتظره)، ریسک‌گریزی افزایش یافته و سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند دارایی‌های خود را به فروش برسانند.
• این عدم قطعیت در روان‌شناسی بازار، باعث می‌شود که عرضه بیشتر شود و قیمت‌ها کاهش یابند.

۷. رویدادهای خارجی و اخبار بازار

• رویدادهای اقتصادی و سیاسی جهانی، مانند تغییرات نرخ بهره، انتخابات، تحریم‌ها و جنگ‌ها می‌توانند تأثیرات روانی بسیاری بر سرمایه‌گذاران داشته باشند. وقتی اخبار مثبت به گوش می‌رسد، سرمایه‌گذاران احساس امنیت بیشتری کرده و تمایل به خرید پیدا می‌کنند؛ در حالی که اخبار منفی می‌تواند جو بازار را پرتنش کرده و عرضه سهام را افزایش دهد.

۸. انتظارات از آینده

• انتظارات سرمایه‌گذاران از آینده بازار یا صنعت خاصی، بر عرضه و تقاضا تأثیر زیادی دارد. اگر سرمایه‌گذاران انتظار داشته باشند که یک صنعت در آینده رشد کند، به خرید سهام آن صنعت تمایل پیدا می‌کنند که این موضوع باعث افزایش تقاضا می‌شود. برعکس، اگر انتظارات منفی باشد، عرضه افزایش یافته و قیمت‌ها کاهش پیدا می‌کنند.

نتیجه‌گیری: اهمیت روانشناسی عرضه و تقاضا در بورس

روانشناسی عرضه و تقاضا نشان‌دهنده تأثیر احساسات و رفتارهای جمعی بر قیمت‌ها و روندهای بازار است. سرمایه‌گذاران موفق معمولاً از این عوامل روان‌شناختی آگاه هستند و سعی می‌کنند احساسات خود را کنترل کنند تا در تله‌های رایج احساسی نیفتند.

درک روانشناسی بازار به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند که از رفتارهای توده‌ای دوری کرده، با تحلیل دقیق و شناخت بهتر از عوامل تأثیرگذار، تصمیمات بهتری بگیرند و در نهایت، ریسک‌های خود را بهتر مدیریت کنند.

عوامل تاثیر گذار بر عرضه و تقاضا در بورس

عوامل مؤثر بر عرضه و تقاضا در بورس متنوع و چند بعدی هستند و می‌توانند از عوامل اقتصادی و مالی تا عوامل روانشناختی و اجتماعی متغیر باشند. این عوامل به شدت روی قیمت‌ها و روند کلی بازار تأثیر می‌گذارند و سرمایه‌گذاران با تحلیل این عوامل، می‌توانند تصمیمات دقیق‌تری در خرید و فروش سهام بگیرند.

عوامل اقتصادی موثر بر عرضه و تقاضا

۱. نرخ بهره:

• افزایش نرخ بهره باعث کاهش تقاضا برای سهام می‌شود، زیرا سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند پول خود را در سپرده‌های بانکی یا اوراق قرضه با نرخ‌های سود بالاتر سرمایه‌گذاری کنند. کاهش نرخ بهره می‌تواند تقاضا را افزایش دهد و قیمت‌ها را بالا ببرد.

۲. نرخ تورم:

• تورم بالا می‌تواند هزینه‌های شرکت‌ها را افزایش دهد و بر سودآوری آن‌ها تأثیر بگذارد که منجر به کاهش تقاضا می‌شود. از سوی دیگر، تورم پایین باعث رشد تقاضا و ایجاد فضای مثبتی برای سرمایه‌گذاری در بورس می‌شود.

۳. رشد اقتصادی و تولید ناخالص داخلی (GDP):

• رشد اقتصادی بالاتر معمولاً به معنای سودآوری بیشتر شرکت‌ها است و می‌تواند تقاضا را افزایش دهد. رکود اقتصادی، برعکس، باعث کاهش تقاضا و کاهش قیمت سهام می‌شود.

۴. نرخ ارز:

• افزایش نرخ ارز ممکن است باعث کاهش تقاضا برای سهام شرکت‌های وارداتی و افزایش تقاضا برای شرکت‌های صادراتی شود. همچنین، نوسانات شدید نرخ ارز ممکن است ریسک سرمایه‌گذاری در بورس را افزایش داده و بر تقاضا تأثیر منفی بگذارد.

عوامل مالی و عملکردی

۵. عملکرد مالی شرکت‌ها:

• سودآوری، درآمد، بدهی‌ها و دارایی‌های شرکت‌ها از مهم‌ترین عواملی هستند که مستقیماً بر تقاضا و عرضه سهام آن‌ها اثر می‌گذارند. گزارش‌های مالی مثبت باعث افزایش تقاضا و افزایش قیمت می‌شود، در حالی که گزارش‌های مالی منفی عرضه را افزایش و قیمت را کاهش می‌دهد.

۶. نسبت‌های مالی (مانند نسبت P/E):

• نسبت قیمت به سود (P/E) و سایر نسبت‌های مالی می‌توانند نشان‌دهنده ارزشمندی یا عدم ارزشمندی یک سهم باشند. وقتی P/E سهم بالاتر از میانگین بازار باشد، ممکن است نشان‌دهنده گرانی سهم باشد و عرضه را افزایش دهد و بالعکس.

عوامل سیاسی و اجتماعی

۷. ثبات سیاسی:

• تغییرات سیاسی، انتخابات، تنش‌های بین‌المللی، و قوانین جدید می‌توانند اعتماد سرمایه‌گذاران را تحت تأثیر قرار دهند. ثبات سیاسی باعث افزایش تقاضا می‌شود، در حالی که عدم ثبات سیاسی عرضه را افزایش می‌دهد.

۸. سیاست‌های دولتی و قوانین مالیاتی:

• سیاست‌هایی مانند کاهش مالیات بر شرکت‌ها می‌تواند به سودآوری شرکت‌ها کمک کرده و تقاضا را افزایش دهد. به‌طور مشابه، افزایش مالیات‌ها یا محدودیت‌های قانونی می‌تواند عرضه را افزایش دهد.

عوامل روانشناسی و احساسی

۹. رفتارهای احساسی سرمایه‌گذاران:

• احساسات سرمایه‌گذاران مانند ترس و طمع می‌تواند بر تصمیم‌گیری‌های آن‌ها تأثیر بگذارد. طمع باعث افزایش تقاضا و تشکیل حباب قیمتی می‌شود، در حالی که ترس باعث افزایش عرضه و کاهش قیمت می‌شود.

۱۰. انتظارات و پیش‌بینی‌های سرمایه‌گذاران:

• انتظار سرمایه‌گذاران از آینده بازار یا عملکرد یک شرکت می‌تواند تقاضا یا عرضه را تحت تأثیر قرار دهد. اگر سرمایه‌گذاران به آینده خوش‌بین باشند، تقاضا افزایش و قیمت‌ها بالا می‌رود، و برعکس.

عوامل تکنیکال و شرایط بازار

۱۱. نقدشوندگی و حجم معاملات:

• نقدشوندگی بالا و حجم معاملات زیاد می‌تواند تقاضا را افزایش دهد زیرا سرمایه‌گذاران مطمئن‌تر هستند که در هر زمانی می‌توانند سهام خود را بفروشند. کاهش نقدشوندگی و حجم معاملات ممکن است عرضه را افزایش داده و قیمت‌ها را پایین بیاورد.

۱۲. عرضه و تقاضای عمومی در بازار:

• در صورتی که به‌طور کلی تقاضا برای سهام در کل بازار بالا باشد (مثلاً در زمان‌های رونق بازار)، قیمت‌ها افزایش می‌یابد. برعکس، اگر به دلیل رکود اقتصادی یا ترس از وضعیت آینده، تقاضا در کل بازار کاهش یابد، قیمت‌ها افت می‌کنند.

عوامل خارجی و جهانی

۱۳. قیمت کالاهای جهانی:

• قیمت کالاهای جهانی مانند نفت، فلزات، و محصولات کشاورزی می‌تواند بر شرکت‌های وابسته به این کالاها تأثیر بگذارد. برای مثال، افزایش قیمت نفت می‌تواند به شرکت‌های نفتی سود برساند و تقاضا برای سهام آن‌ها را افزایش دهد.

۱۴. رویدادهای جهانی و بحران‌های بین‌المللی:

• رویدادهایی مانند جنگ‌ها، بحران‌های اقتصادی جهانی یا همه‌گیری‌ها می‌توانند بر عرضه و تقاضا اثرگذار باشند. در بحران‌ها، سرمایه‌گذاران معمولاً به سمت دارایی‌های امن مانند طلا می‌روند که باعث کاهش تقاضا برای سهام و افزایش عرضه می‌شود.

نتیجه‌گیری

عوامل متنوعی بر عرضه و تقاضا در بورس تأثیر می‌گذارند و سرمایه‌گذاران با درک و تحلیل این عوامل می‌توانند تصمیمات بهتری بگیرند. برای موفقیت در بورس، لازم است که سرمایه‌گذاران نه تنها به شاخص‌ها و اعداد بلکه به احساسات بازار و تغییرات محیطی و سیاسی نیز توجه داشته باشند.